Rzeczowniki i rodzajniki (Das Substantiv i Das Pronomen)

Rzeczowniki w języku niemieckim, tak jak po polsku, odmieniamy przez liczbę, rodzaj i przypadki. Rozróżniamy liczbę pojedynczą i mnogą, trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki występujące tylko w liczbie pojedynczej oraz cztery przypadki:

– mianownik ( Der  Nominativ), który odpowiada na pytania kto? co? – wer? was?
– dopełniacz ( Der  Genitiv) – czyj? kogo? czego? – wessen?
– celownik (Der  Dativ) – komu? czemu? – wem?

– oraz biernik ( Der Akkusativ) – kogo? co? widzisz ? – wen? was? ( siehst du?)

                                   Ich lese eine Zeitung.- Czytam gazetę.

                                   Die Schüler begrüßen den Lehrer. - Uczniowie witają nauczyciela. 
                                   Bitte übersetzen Sie den Satz. - Proszę przetłumaczyć to zdanie.
   

Należy zwrócić uwagę na jedną ważną zasadę: rzeczowniki w języku niemieckim zawsze piszemy wielką literą!

Nieodłącznym elementem rzeczownika jest rodzajnik: określony (der bestimmte Artikel) lub nieokreślony (der unbestimmte Artikel), który odmienia się wraz z rzeczownikiem.

Rodzajnik pojawia się zawsze przed rzeczownikiem.

Nazwy przypadków w języku niemieckim są rodzaju męskiego - der

Liczba mnoga rzeczownika

    Tworzenie liczby mnogiej w języku  niemieckim polega zazwyczaj na dodawaniu do rzeczownika w liczbie pojedynczej odpowiedniej końcówki: -e, -n, -en, -er lub -s.

Należy jednak pamiętać, że istnieje szereg wyjątków i nieregularności, których należy się nauczyć na pamięć. Czasem zdarza się na przykład, że rzeczownik ma taką samą formę w obydwu liczbach.
W przypadku wielu rzeczowników w liczbie mnogiej nad samogłoską pojawia się tzw. przegłos:
das Buch (książka) die Bücher

das Blatt (liść) die Blätter (liście)

der Koch (kucharz) die Köche (kucharze)

Oto niektóre z reguł tworzenia liczby mnogiej:

rzeczowniki w liczbie pojedynczej kończące się na spółgłoskę, w liczbie mnogiej otrzymują końcówkę -en, np.:

die Universität (uniwersytet) die Universitäten

die Kleinigkeit (drobnostka) die Kleinigkeiten

rzeczowniki rodzaju żeńskiego, w liczbie mnogiej w ogromnej większości mają  końcówki -en bądż -n np.:

die Sprache (język) die Sprachen

die Schule (szkoła) die Schulen

z wyjątkiem tych jednosylabowych np.:

die Stadt (miasto) die Städte

die Nacht (noc) die Nächte żdnej końcówki nie dodajemy do liczby mnogiej rzeczowników rodzaju nijakiego (lub czasem rodzaju mękiego), które w liczbie pojedynczej kończą się na -el, -en, -er, np.:

das Messer (nóż) die Messer

das Viertel (ćwiartka) die Viertel

końcówkę -s przyjmuje wiele wyrazów pochodzenia obcego, np.:

das Restaurant (restauracja) die Restaurants

lub też der Fan (fan) die Fans

końcówkę -s przyjmują  także rzeczowniki kończące się na samogłoskę´ (z wyjątkiem samogłoski -e), np.:

das Sofa (sofa) die Sofas

W języku niemieckim wyróżniamy również rzeczowniki, które występują jedynie w liczbie pojedynczej, bądż jedynie w liczbie mnogiej.

Do rzeczowników mających tylko liczbę pojedynczą należą m.in.rzeczowniki zbiorowe, np.:

die Bevölkerung (społeczeństwo) nazwy niektórych substancji, materiałów i surowców, np.:die Milch (mleko) oraz rzeczowniki odnoszące się do pojęć abstrakcyjnych, np.: das Glück (szczęście) Wśród rzeczowników występujących jedynie w liczbie mnogiej wyróżniamy nazwy niektórych państw, na przykład: die Vereinigten Staaten (Stany Zjednoczone), Łańcuchów górskich, np.: die Alpen (Alpy) czy wysp. Do tej grupy należą również rzeczowniki odnoszàce się do grup ludzi, np.: die Leute (ludzie) bądê do pewnego okresu czasu, die Sommerferien (letnie wakacje).